EFLATUNPINAR SU ANITI
- Haluk Hızlıalp
- 9 Haz
- 2 dakikada okunur
Eflatun Pınarı, Hititler döneminden kalma kutsal bir su anıtı. Konya'nın Beyşehir ilçesine 22 km uzaklıkta, Beyşehir Gölü yakınlarında bulunuyor. Bu anıt, Hititler'in inançlarında önemli bir yere sahip olmuş, gökyüzü ile yeryüzü arasındaki ilişkiyi sembolize eden yapısal özellikler taşıyor. Hititler, Anadolu su, kaya ve dağ kültleri kapsamında suyu kutsal bir varlık olarak görmüş ve su kaynaklarının tanrılarla bağlantılı olduğuna inanmışlar. Eflatun Pınarı'nın suyu, ritüel temizlenme, arınma ve tanrısal özle yakınlaşma amacıyla da kullanılmış.
Suyun bir merkezde toplanarak ihtiyaç oranında kullanılması, böylece iyi bir su rejiminin uygulanması tarım toplumlarında ekonominin önemli bir parçası. Konya’da yer alan Eflatunpınar Hitit Su Anıtı, Hititlerden sonra da fonksiyonunu kaybetmeden bugüne kadar ayakta kalabilen bu sistemin en güzel örneği. Yalnızca biçim, düzen ve ikonografi yapısıyla değil aynı zamanda yapımı esnasında kullanılan teknoloji ve sanatkarlık bakımından da eşsiz. Suyun yönlendirilmesi, baraj yapım bilgisi ve ağırlıkları tonları bulan devasa taş blokların ustaca kullanımı, günümüzden 3.500 yıl önce Anadolu'da dönemin mühendislik becerilerinin ne kadar gelişmiş olduğunu gösteriyor.
MÖ 13. yüzyılın son çeyreğine tarihlendirilen anıt, doğal bir su kaynağı üzerinde yapılmış büyük bir havuz ve dikdörtgen formda şekillendirilmiş kayalar üzerine kabartma tekniğinde yapılmış tanrı ve tanrıça figürlerinden oluşuyor.
Geniş Anadolu mitolojik ikonografisiyle önemli bir kült anıtı. O dönemde mevcut olan tüm teknik imkan ve bilgilerin uygulanması, yapım için harcanan maliyet ve emek ile birlikte değerlendirildiğinde, anıtın büyük önemi ortaya çıkıyor.
Anıtın merkezinde tanrısal bir çift temsil ediliyordu. Sol tarafta bir tahtta oturan erkek figürü, sağ tarafta ise kadın figürü oturuyor. Erkek figürü büyük olsalıkla Fırtına Tanrısı Teşup'u temsil ediyor; Teşup, Hurrilerin ve Hititlerin gökyüzü ve fırtına tanrısı (Gök Tanrı). Hattilerin tanrısı Taru'dan türetilmiş. Hitit, Luvi ve Karya dilinde Tarhun (Tarhunt, Tarhuwant, Tarhunta) olarak bilinmiş.
Benzer şekilde tipik bir Hitit dairesel tacı (polos) giyen oturan tanrıça da Hitit panteonunda Fırtına Tanrısı’nın kadın ortağı olarak bilinen Güneş Tanrıçası Arinna'yı (Hepat ve Kubaba olarak ta biliniyor) betimliyor. Kutsal çifte iki mitolojik kabartma eşlik ediyor: Alt sırada boğa adamlar ve üst sıralarda aslan adamlar. Aslan-adamların kendileri de yukarıdaki Güneş Tanrıçasını güçlendiren kanatlı güneş kursları taşıyorlar.
Hitit panteonunda Tanrı ve Tanrıçaların eşit güçler olarak temsil edilmesi 3500/4000 yıl önceki kadim Anadolu uygarlığında kadın/erkek eşitliğini de yansıtması bakımından oldukça önemli bir veri !!
Ana sahnenin her iki yanında, çanağın kuzey duvarında dairesel taç giyen kadın tanrıçaları temsil eden iki ayrı rölyef bulunuyor.
Fırtına ve Güneş tanrısal varlıklarının bir arada tanımlanması bir anlamda kutsallık atfedilen, can veren suyun döngüsünü anlatıyor.
Aslan Adamlar güneş , ısı ve kut-ışık taşıyıcıları olarak güneş kültünün, Boğa Adamlar ise karanlık, gece, soğuk taşıyıcıları olarak yeryüzü ve ay kültünün temsilcileri olarak ortaya çıkıyor.
Günümüzde Türkiye’de ziyaret edilebilen en iyi korunmuş Hitit eserlerinden biri Eflatunpınar Anıtı; yolunuz düşerse bu olağanüstü eseri mutlaka görmenizi tavsiye ederiz.
Eflatunpınar Anıtı'nı içeren YouTube videomuzu aşağıdaki bağlantıdan izleyebilirsiniz :
Comentários