ONEGA GÖLÜ PETROGLİFLERİ
- Haluk Hızlıalp
- 6 gün önce
- 2 dakikada okunur
Onega Gölü ve Beyaz Deniz Petroglifleri (Kaya Resim Sanatı-Kaya Resimleri), Karelya Cumhuriyeti’nde bulunan iki bileşenden oluşan Avrupa coğrafyasının geç Neolitik dönemine tarihlenen kaya sanatı merkezi; yaklaşık MÖ 4500-3500 yıllarına tarihlenen bu alan, 4500’ün üzerinde petroglif ve 100’ün üzerinde arkeolojik alanla ilişkili.
2021 yılında, petroglifler, Taş Devri'nin yaratıcılığını kanıtlayan önemli sanatsal nitelikleri nedeniyle UNESCO Dünya Mirası Listesi'ne kaydedilmiş durumda.
Eserler, Onega Gölü çevresinde avcı- balıkçı-toplayıcı yaşamını ve inançlarını yansıtan hayvanlar, antropomorflar (insanımsılar) ve geometrik motifleri, Beyaz Deniz tarafında ise tekneler, av sahneleri ve ayak izleri gibi temaları içeriyor; iki bileşenin teknik ve kompozisyon benzerlikleri, aynı Neolitik kültürün hareketleri ve Pit-Comb Ware (PWC) adı verilen topluluğun göl yoluyla Beyaz Deniz' e göçünü gösteriyor. Çukur-Tarak Seramik kültürü (PCW), MÖ 4200'den MÖ 2000'e kadar var olmuş, kuzeydoğu Avrupa'da bulunan bir arkeolojik kültür.
Bu kültür, adını, tarak benzeri bir aletle yapılan bezemelerle süslenen seramiklerinden alır.
Özellikle Ukrayna'nın Polesia bölgesinde yaygın olarak bulunmuş. PCW, Mezolitik ve Neolitik dönemlerde (MÖ 22.000 - 3500 arası) Sibirya ve Anadolu'dan göç eden Neolitik toplulukların oluşturduğu kültüre ait. Özellikle bölgede bulunan kaya resim sanatı Anadolu-Mezopotamya-Türkistan (Orta Asya) ve Sibirya kültürlerine çok benzeyen iz ve etkiler taşımakta.
Özet Kilit Noktalar
Kapsam ve konum: Alan, Karelya Cumhuriyeti’nde iki bileşenden oluşan geniş bir Neolitik kaya sanatı merkezi ; Onega Gölü’nün güneydoğusu ve Beyaz Deniz’in kuzeydoğusu bu iki bileşeni oluşturmakta.
Tarih ve yoğunluk: MÖ 4500–3500 yıllarına tarihlenen petroglifler, 22 (Onega) ve 11 (Beyaz Deniz) alanla toplamda 4500’ü aşkın petroglife sahip.
Kültürel içerik: Onega tarafı hayvanlar, insanlar ve antropomorflar ile geometrik motifleri içerirken; Beyaz Deniz tarafı tekneler, av sahneleri, aletler ve ayak izleri gibi temalar içermekte.
Arkeolojik bağlam: Petroglifler, yerleşim yerleri ve mezarlıklar dahil olmak üzere 100’ün üzerinde arkeolojik alanla ilişkili; bölgede Mezolitik’ten Orta Çağ’a uzanan arkeolojik katmanlar bulunur.
Kültürel ilişki ve hareketler: Lake Onega ve White Sea petroglifleri teknik ve stil açısından birbirine benziyor; bu da Pit-Comb Ware topluluğunun göl yoluyla Beyaz Deniz’e göç ettiğini göstermekte.
Özgünlük ve sanatsal nitelik: Bölgenin kuzey Fennoskandiyalı petrogliflerinde benzersiz su kuşları, turnalar ve diğer motifler öne çıkar ve insanlık kültürünün erken dönemlerine dair önemli bir görsel kaynak sağlar. Fennoskandiya, Finlandiya, İskandinavya ve Rusya'nın Karelya bölgesini kapsayan bir coğrafi terim. "Fennia" (Finlandiya) ve "Scandia" (İskandinavya) kelimelerinin birleşiminden oluşur. Norveç, İsveç, Finlandiya ve bazen Danimarka'yı da içerir.
Kapsamlı koruma hedefi: Bölgenin doğal manzarası ve arkeolojik sitler, mirasın özgün değerini uzun vadede korumak üzere korunmakta.
Onega Gölü'ndeki kaya resimleri, hayvanları (kuşlar, orman hayvanları), insanları ve şeytan olarak yorumlanan antropomorfları, ayrıca geometrik (güneş ve ay; kün/ay) betimleri temsil ederken, Beyaz Deniz'deki kaya resimleri çoğunlukla tekneler, deniz ve orman av sahneleri ve bunlarla ilgili aletlerin yanı sıra hayvan ve insan ayak izleri gibi oymalardan oluşuyor.
Onega Gölü'ndeki kaya sanatı ile Beyaz Deniz arasında, özellikle kaya oyma tekniği, kaya sanatı kompozisyonları, tasvir edilen sahneler ve üslupları ile kaya panellerine yatay motiflerin oyulması için seçilen yerler açısından belirgin benzerlikler bulunmakta.
Bunlar aynı Neolitik kültüre ait topluluklar tarafından üretilmiş; kazılan arkeolojik malzeme, Onega Gölü'ndeki Çukur-Tarak Seramik topluluğunun bir kısmının su yollarıyla, kayık-teknelerle Beyaz Deniz'e göç ettiğini kanıtlamakta.
Kaynaklar
Yorumlar